Het is niet te hopen dat uw parkieten ziek worden maar als het wel zo is heeft u mischien wat aan deze pagina.
Je hoopt dat het nooit gebeurt, maar het kan wel. Je parkiet wordt ziek... Het zal niet snel opvallen dat je vogel ziek is. Van nature zullen vogels altijd proberen, om het 'ziek zijn' te verbergen. Want een dier die in de natuur ziek is, is een makkelijke prooi voor andere dieren! Toch zijn er een paar symptomen waaraan je een zieke vogel in een vroeg stadium kan herkennen. Hier komen ze:
We kunnen in grote lijnen de meest voorkomende ziekten in twee grote groepen indelen. De gevaarlijke virusziekten en de meer algemene bacterieziekten
Het grote verschil tussen bacterien en virussen is niet alleen dat virussen veel kleiner zijn, maar vooral hun groei en voortplanting.
De twee voornaamste virusziekten zijn Polyoma en PBFD.
Polyoma (Kruipersziekte; French Mould): Polyoma werd vroeger kruipersziekte genoemd, men dacht aan verkeerde voeding en/of huisvesting. Het is echter het polyomavirus. We kennen een lichte en een heftige vorm. Bij de lichte vorm groeien de jongen slecht en zeer ongelijkmatig. De krop leegt zich slecht en de eetlust neemt af. Sommige jongen krijgen een erg opgezette buik met veel vocht erin omdat het virus de lever bijna vernietigd heeft (levercirrhose). Bij de heftige vorm van Polyoma volgt na zo'n twee weken van normale ontwikkeling een plotselinge sterfte. Er is weinig duidelijk aan te zien.
Polyoma komt ook in de vrije natuur voor. Het werd opgemerkt in 1936, een jaar van grote aantallen parkietjes, en het werd ook genoemd in Cage Birds (Aust) in 1937. Dat was een ander serieus jaar voor deze virusziekte. Het is interessant, nu we weten dat het een virusziekte is, om te bedenken dat in die jaren misschien toch slecht voedsel aanwezig was. Daardoor zou de weerstand van de vogels tegen dergelijke ziekten sterk verminderd kunnen zijn. In deze tijd trekken slecht gevoerde wilde kuikens ook Polyoma aan. Vleugel en staartveren vallen na 4-6 weken uit en die vogels worden snel opgeruimd door roofdieren. Daardoor worden ze door wildwachters maar moeilijk gezien.
PBFD: Psittacine Beak and Feather Disease is een ziekte veroorzaakt door het Circo-virus. Het belangrijkste kenmerk is het verlies van veren en het ontwikkelen van afwijkende veren. Daarnaast komen snavelafwijkingen voor. Daarom noemen we het ook wel Snavel- en Veerrotziekte.
Het beroerde is dat deze virussen zich bij de parkieten jarenlang verborgen kunnen houden. Een quarantaineperiode van een paar weken na aankoop helpt dus niet, want de parkiet kan, hoewel de symptomen ontbreken, drager van het virus zijn en kan dat snel bij de bestaande stam overdragen. Een keuring is mogelijk, maar dat is een bloedonderzoek dat de dierenarts niet ter plaatse eventjes onder de microscoop uit kan voeren. Bloedmonsters moeten naar het testlab worden opgezonden om daar te worden onderzocht, daardoor kost een onderzoek naar de twee ziekten samen toch gauw zo'n 100 euro. U kunt dan wel dierenvriend zijn, maar 1200 euro voor zes paar parkieten is domweg niet te doen. Helaas is bovendien met name polyoma zo verspreid dat de kans op een schone parkiet klein is.
Medicatie is er niet. Wel zoekt een aantal laboratoria naar een serum voor elk van de ziekten. Ze zijn al ver op de goede weg, maar het is nog niet toepasbaar. Een goede voeding kan echter de kans op actief worden van het virus wel verminderen. Daarom dacht men vroeger dat 'kruipersziekte' een voedingfout was.
De enige maatregel, maar dat kost u jaren, is zorgvuldig selecteren. Zodra een vogel niet goed is, moeten vader, moeder en alle kinderen weggenomen worden voor euthanasie. Helaas is de kans aanwezig dat u niets overhoudt.
Zodra een nieuweling zonder controle bij de groep wordt geplaatst is alle zekerheid weer zoek. Voor de hobbyist blijft over dat de grote sterfte helaas moet worden geaccepteerd.
Psittacosis, papegaaienziekte ( Cylamydia Psittaci), is helaas erg bekend. Papegaaien, parkieten en vooral jonge duiven en rijstvogels zijn gevoelig voor deze bacterie, andere vogels over het algemeen veel minder. Het is een ernstige ziekte, die echter goed te bestrijden is met antibiotica. Let op als u uw kromsnavels ervan verdenkt psittacosis te hebben, de ziekte is zowel voor vogels als mensen besmettelijk. Waarschuw uw dokter dat u papegaaien houdt, als u zelf ziek wordt.
Ornithosis is sterk verwant aan Psittacosis. Deze ziekten hebben geen erg duidelijke symptomen. Het lijkt wel wat op griep bij mensen: een lopende neus, ontstoken ogen, kortademig, opgezette veren.
Allerlei darminfecties: Verder uiten de meest voorkomende bacterieziekten zich in darminfecties. Die kunnen veroorzaakt worden door megabacterie, bacterien of gisten. Megabacterie is een schimmelachtige infectie die zich bij de maag nestelt. De parkieten kunnen aan darminfecties overlijden. Controle vooraf en tijdens de ziekten is relatief eenvoudig, door de ontlasting onder de microscoop te leggen. Dat kan de vogelarts zelf en het hoeft dus niet duur te zijn. Medicatie is aanwezig in de vorm van diverse antibiotica of antimyotica kuurtjes. Maar ingeven blijft moeilijk. De parkieten eten geen pilletjes en nemen geen injecties. De drank met het voer meegeven kan bijna niet, want zaad heeft een harde schil, die door de parkiet meteen wordt weggegooid. Antibiotica door het zaad mengen helpt dus niet. De vogels eten ook te weinig zacht voer zoals eivoer om de drank daarmee op te nemen. Het enige is mengen met het drinkwater, maar dan nog: parkieten drinken niet veel. Zo'n kuur moet dus twee maanden worden volgehouden.
Natuurlijk kunnen we wel iets algemeen goed doen om zoveel mogelijk te voorkomen dat onze vogels ziek worden.
Een flinke bacteriebron zal het drinkwater zijn. Water bederft heel snel. Iedere dag verversen is beslist nodig, we kunnen bederf ook tegengaan door het water iets aan te zuren, bijvoorbeeld met citroenzuur of appelazijn. In de vrije natuur is het water door afvalblad etc. ook zuurder dan ons kraanwater. Dat wil zeggen, voor de technici onder ons, een lagere Ph waarde, ongeveer 6. Voor teststrookjes gaat u naar aquaristen, die hebben teststrookjes of druppels. Dan hebt u gauw door hoeveel 'zuur' u nodig hebt voor de door u gebruikte fles of bak. Bovendien kan het beter zijn voor de spijsvertering. Zoutzuur in lage concentratie wordt ook wel genoemd, maar dat is veel gevaarlijker in de voorraadfles.
Grondig schoonmaken en ontsmetten van de voliere is ook nodig. Afhankelijk van het aantal vogels, bij de gemiddelde voliere een keer per maand. Bruikbaar zijn eigenlijk alle chloor bevattende schoonmaakmiddelen. Daarmee alles goed aflappen en spoelen. De chloorlucht is bij normaal gebruik van die schoonmaakmiddelen en een goed geventileerde voliere geen probleem voor de parkieten. Al te hygienisch verzorgen is echter niet goed. Wat dat betreft is het vergelijkbaar met wat mensen zouden moeten doen. Wie te schoon leeft verliest alle weerstand en wordt snel ziek van iets wat viezeriken makkelijk verdragen. Juist een lichaam dat zich regelmatig tegen min of meer gewone bacterien moet verzetten bouwt zelf weerstand op.
Kopen, krijgen, ruilen. Wie tot hiertoe goed gelezen heeft, heeft het al door. Nieuw bijgeplaatste parkieten kunnen snel en goed inburgeren, maar tegen meegebrachte ziektes is nauwelijks iets te doen. Een bacteriologisch onderzoek zal heel goed zijn, maar iedere liefhebber zal zelf moeten afwegen of dat een bezoek aan de dierenarts en de kosten daarvan, waard is. Quarantaine helpt te weinig om daar veel moeite voor te doen.
Doorgegroeide Nagels: de klauwnagels van parkieten groeien snel,vooral als ze geen geschikte zit- en klimstokken of stammen hebben. Met een scherp nagelschaartje kunnen de nagels worden ingekort. Pas wel op niet de fijne haarvaten te raken door in een keer te veel te willen afknippen.
Doorgeschoten Snavel: Een misvormde snavel kan moeilijkheden veroorzaken bij het eten, maar kan op vrijwel dezelfde manier worden verholpen als te lange nagels. Pas ook nu weer op niet in het 'leven' te knippen.
Ontijdige Rui: Gezonde parkieten ruien van tijd tot tijd, een normale situatie, maar soms treedt, vooral bij jonge vogels, de zogenaamde kruipersziekte op. De veren van de vogels, speciaal van staart en vleugels, vallen uit en de dieren zien er onmogelijk uit. De juiste oorzaak van deze 'aandoening' is niet bekend, maar lijkt verband te houden met een combinatie van dieet- en erfelijke factoren. Dergelijke vogels zijn niet geschikt om mee te fokken.
Schurftmijt (Cnemidocoptes pilae): Deze aandoening wordt veroorzaakt door een kleine parasitaire mijt en uit zich in kruimelige, schubachtige woekeringen rond de snavel de washuid, poten en voeten. Er zijn speciale middeltjes voor in de handel, waarmee de plekken kunnen worden ingesmeerd.
Kou en Verkoudheden: Deze worden gewoonlijk veroorzaakt door vocht en tocht. De ogen vertonen afscheidingen en de vogel ziet er ziek uit, zit ineengedoken met opgezette veren. De zieke vogel moet in een warm vertrek worden gebracht en krijgt wat vitamine-tonic in het drinkwater.
Verstopping: Droge, harde uitwerpselen tonen aan, dat de vogel een verstopping heeft. Verhoog de hoeveelheid groenvoer in het dieet en meng een druppel levertraan door het zaad.
Ingewandsworm: Een vogel die niet lekker is, veel 'bol zit' en weinig actief is kan een aanzienlijk wormenlast met zich meedragen. Een kuur met levamisol kan dan toch wel eens een flink aantal wormen laten uitpoepen. Maar geef echter nooit zomaar medicijnen zonder advies van een dierenarts. De beste waarborg voor een gezonde vogel en het voorkomen van problemen is in de eerste plaats zijn dagelijkse voeding. Ruimte en gelegenheid om te vliegen en een schone kooi met schoon water (drinken/wassen) doen de rest.
Reumatiek: Door tochtige vogelverblijven, natte bodems, te dunne roest- en zitstokken en door kouvatten kan gemakkelijk reumatiek optreden. Aan de gedragingen van de vogel kan men zien dat er veel pijn wordt geleden. De vogel eet niet, heeft verdikkingen aan de gewrichten en kijkt lusteloos uit de ogen. De zit- en slaapstokken moeten worden verbeterd (doorsnede zitstok ongeveer 4 tot ca. 8 cm; variatie is wenselijk). De gewrichten smeren we in met kamferspiritus. De vogel wordt in een warme omgeving geplaatst en aan het drinkwater voegen we enkele druppels Geza-Sept toe. De gezwellen kunnen soms gaan etteren; verschillende zalfjes, pure Geza-Sept e.d., kunnen hier uitkomst bieden. Is het gezwel rijp, dan kan men het doorprikken en met het genoemde middel aanstippen. Geef in melk geweekt (wit-)brood, groen- en krachtvoer. Nabehandeling met slaolie kan bevredigende eindresultaten geven. Ook allerlei andere gezwellen kan men op deze manier behandelen.
Veerplukken: Een toestand bij poppen (vrouwtjes), die dan niet alleen hun eigen veren, maar ook die van de vogels in hun buurt plukken. Dit wordt beschouwd als een erfelijke afwijking die blijkbaar niet kan worden afgewend. De enige oplossing is het dier een afzonderlijke behuizing te geven.
Legnood: Als een pop problemen heeft met het leggen van een eitje, kunnen we haar helpen door wat slaolie onder het staartje te wrijven en eventueel de legopening in een wisselbadje (koud/warm) te dompelen, totdat het ei tevoorschijn komt.
Bloedluis: Een zeer kleine, nauwelijks waar te nemen spinachtige dat zich heel snel bij warm weer vermenigvuldigt. Overdag verschansen ze zich in spleten en gaten en pas 's nachts kruipen ze naar buiten om het bloed bij vogels te zuigen. Hongerige bloedmijten zijn grijs van kleur, volle mijten zijn rood en als rode puntjes te herkennen. Mondslijmvliezen van ernstig aangetaste vogels hebben een krijtbleke kleur door bloedarmoede ze zijn onrustig door onophoudelijk krabben en pikken. De prognose kan goed zijn tenzij de blootstelling aan bloedmijten niet te lang duurt (verzwakking), nestjongen kunnen in een nacht gedood worden, bij ernstige bloedarmoede gaan ze een snelle dood tegemoet. Onderzoek alle spleten, naden in de nestkasten, broedblokken, nachthokken en voliere's. Als goede preventie is hygiene heel belangrijk, ieder jaar hokken witten en behandelen met mijtwerende kalk. Een goede behandeling met een mijtenspray dat onschadelijk is voor vogels zoals Birdspray (Bogena) voor bloedmijten werken meestal goed.Dit probleem wordt later op deze pagina uitgebreider behandeld.
Hoewel deze ziekte de papegaaieziekte wordt genoemd is deze niet tot papegaaiachtigen beperkt en kan verkregen en doorgegeven worden door velerlei soorten vogels inclusief pluimvee. Een van de meest onprettige aspecten is voorts dat ook de mens en menig dier kan worden besmet. De kenmerken van papegaaieziekte zijn een verlies van eetlust (de vogel verliest gewicht, het eetpatroon verandert en de vogel heeft verminderde activiteit), ook de ontlasting is dun en groen en riekt muskusachtig. Ook aan de opgezette veren, veren die op onverklaarbare manier uitvallen en veren die abnormaal dikke veerschachten hebben kan men zien of de vogel de papagaaieziekte heeft. Wanneer de vogel het in zijn veren heeft is hij nog niet ziek maar kan hij op dat moment wel andere vogels besmetten. Als de ziekte in het bloed zit is de vogel ten dode opgeschreven. Indien u denkt dat uw vogels besmet zijn moet u zo vlug mogelijk een diagnose laten stellen bij een dierenarts. Na besmetting kunnen 3 weken later de eerste ziektebeelden al aan het licht komen. Om de ziekte te bestrijden moeten alle kwekers openheid van zaken geven en alle vogels laten verdwijnen en zeker niet doorverkopen. Op deze manier alleen kan de ziekte worden stop gezet.
Coccidiose word meestal in jonge vogels in warme en vochtige omgevingen aangetroffen. De organismen komen in de maag vrij en nestelen zich in de darmwand en elders. De darmwand wordt aangetast, waardoor er secundaire infectie kan optreden door andere micro-organismen. Een soortspecifieke ziekte, vogels van verschillende soorten kunnen elkaar niet besmetten. Symptomen zijn afhankelijk van de soort Coccidia, diarree (bloed, schuim), dehydratatie, veren door de war, anemie, zwakte, depigmentatie van de huid. De prognose is zeer verschillend en het sterftegetal kan heel hoog zijn. Als preventie kunt u anticoccidianten in het voer doen, blootstelling aan kleine hoeveelheden voor natuurlijke vaccinatie. De nesthokken droog houden en een preventief lage dosering sulfaat en zorg voor een uitgebalanceerde voeding. Als de vogels eennmaal coccidiose hebben is een behandeling meestal niet succesvol.
Bloedmijtbestrijding: Bestrijdingsmiddelen, vooral voor pluimveebedrijven en ook in onze vogelhokken, zijn een groot probleem. Het lijkt allemaal niet zo erg, maar de vogel heeft er wel degelijk veel last van. De bloedmijten zijn zelfs fataal voor jonge vogeltjes. Dus reden genoeg om de mijten te bestrijden. Er kwamen talloze middelen in de handel en net zo snel werden deze middelen weer verboden voor gebruik. Insecticiden zijn en blijven gevaarlijk zowel voor mens en dier. Maar het wordt moeilijker en moeilijker om middelen te vinden die het bloedmijt bestand in toom kunnen houden. Men brengt ook al alternatieve, milieuvriendelijke, middelen op de markt, maar meestal zijn die erg duur en niet afdoende.
Preventief handelen: Hygiene speelt een zeer belangrijke rol in de behandeling tegen bloedmijten. Elke week de kooien of hokken zuiver maken is eigenlijk een must! Daarbij steeds attent zijn voor de schuilplaatsen van de mijten. Nog enkele preventieve maatregelen:
Natuurlijke bestrijdingsmiddelen: Er bestaan tegenwoordig al heel wat milieuvriendelijke bestrijdingsmiddelen tegen de bloedmijt. De ondervinding heeft echter geleerd dat deze middelen vaak niet afdoende zijn bij een massale uitbraak van de bloedmijt. Preventief kunnen deze middelen wel met redelijk succes gebruikt worden. Laat ons eerst eens zien wat de natuur ons biedt. Laat het wel duidelijk zijn dat we aan al deze natuurlijk kruiden niets hebben, als de mijten er eenmaal zijn! Met kruiden proberen we alleen de insecten uit onze verblijven te houden.
Kruiden verspreiden een bepaalde geur. Sommige geuren houden het ongedierte, niet alleen mijten en luizen, maar ook vliegen, muggen, enzo uit ons hok. Een plezierige bijkomstigheid is nu wel dat je hokken door die kruiden fris ruiken wat aangenaam is voor de liefhebber en zijn vogels! Denk er wel aan dat sommige kruiden schadelijk kunnen zijn voor de vogels. Deze kruiden zeker niet gebruiken in de kweekkooi zelf of volière!
Je kunt die kruiden kopen ofwel verzamelen. Kopen is natuurlijk de gemakkelijkste manier, men moet niet verzamelen en ook niet drogen. Zo heeft de firma Herba in haar assortiment 'Nestkruiden' die we kunnen aankopen.
Gaan we zelf verzamelen dan moeten we weten welke kruiden in aanmerking komen en hoe we verder moeten handelen. Na het plukken gaan we de kruiden eerst klein knippen en vervolgens laten drogen. Dit laatste is wel belangrijk dat het goed gebeurt, de kruiden zouden ook wel eens kunnen schimmelen. Daarom legt men ze in een dunne laag op dagbladpapier en op een warme plaats. Meermaal daags gaan we de kruiden draaien.
De meeste kweken mislukken door de bloedmijt! Daarom: Wees altijd alert!
Let er wel op: deze kruiden niet rechtstreeks in contact brengen met de vogels, er kunnen giftige tussen zijn! Het gaat enkel om de geur!
Welke kruiden komen in aanmerking?
Andere natuurlijke bestrijdings-middelen:
Actif Allium:
Biodest-BL:
Bloedluis Concentraat: beïnvloedt de lichaamsgeur.
Chevateint(Cheval care): Natuurproduct op basis van kruiden.
Cola:
Fossiel Shield 90:
Hervak Equi Spray: natuurproduct tegen ectoparasieten.
Luizen en Parasietenspray van Blubke:
Vitamine B2:
Warmstoken (Thermo-kill-methode):
Weitech geluidskastjes:
Voor de bestrijding van bloedmijten moet men altijd insecticiden nemen voor kruipende insecten. Lees steeds aandachtig de bijsluiter!
Wees voorzichtig met insecticiden (schadelijk voor kinderen en dieren en jezelf!). Maak op voorhand je kooien vrij van bloedluis. Voorkomen is beter dan genezen.
Vooraleer je hokken of broedkooien te behandelen met een insecticide, moet eerst alles zuiver gemaakt worden. Dan kan men de kooien nog desinfecteren. Dit is behandelen tegen virussen, bacterien, schimmels, etc(ziekteverwekkers).
Ik wil hier nog eens duidelijk stellen dat desinfecteren tegen ziektekiemen niet het zelfde is als bestrijden tegen insecten. Beide moet men doen om met een gerust geweten de kweek in te gaan. Zo zullen Javel (bleekwater), CID 20, Dettol, Sodawater, Halamit, HAC, etc wel wat bloedmijten doden, maar een echt bestrijdingsmiddel zijn dit niet!
Alle op deze site genoemde tips zijn slechts indicatief. Ik kan niet aansprakelijk gesteld worden voor enige schaden aan eigendommen, dieren of mensen als gevolg van het opvolgen van tips. Raadpleeg altijd een deskundige (dierenarts) voordat je zelf aan de slag gaat!